Marketinq nədir?

• Emil Gasarayev
• 06 Oktyabr 2025
• Marketinq
• Marketinq, marketinq nədir, rəqəmsal marketinq, saytların hazırlanması, seo xidməti, veb sayt
• 0 Comments

Marketinq nədir? sualına ən qısa cavab: müştərinin ehtiyacını başa düşüb, ona uyğun dəyər yaratmaq və bu dəyəri doğru kanallarla doğru zamanda çatdırmaqdır. Amma praktik həyatda marketing yalnız reklamdan ibarət deyil; o, tədqiqat, strategiya, məhsul və xidmətin formalaşdırılması, qiymət, kanal seçimi, rəqəmsal marketinq, müştəri təcrübəsi və ölçmə kimi çoxsaylı funksiyaların koordinasiyalı işidir. Bu yazı, anlayışı sadəcə təriflə məhdudlaşdırmır, həm də necə tətbiq etməyi addım-addım izah edir.

Marketinqin qısa tərifi

Marketinq – şirkətin müştəri üçün dəyər və fayda yaratması, həmin dəyəri kommunikasiya etməsi və mübadilə (satış) ilə nəticələndirməsi prosesidir. Yaxşı marketing, yalnız daha çox insan görsün deyə mesaj yaymır; kimə, nə üçün, harada və necə danışacağını məlumat əsasında seçir.

Marketinqin məqsədi: dəyər yaratmaq və dəyəri çatdırmaq

Məqsəd, müştərinin problemini həll edən məhsul/xidməti elə təqdim etməkdir ki, o, alternativlərdən daha cəlbedici görünsün. Bunun üçün:

• Dərin anlayış (insight): Müştərinin motivləri, ağrı nöqtələri, maneələri;
• Dəyər təklifi (value proposition): Fərqləndirici üstünlük;
• Uyğun kanal və mesaj: Auditoriya hansı kanalda aktivdirsə, mesaj oradakı davranışa uyğunlaşdırılır;
• Mükəmməl təcrübə: İlk toxunuşdan satışdan sonrakı dəstəyə qədər ardıcıl müsbət təcrübə qurulur.

4P və 7P çərçivəsinə qısa baxış

4P: Product (Məhsul), Price (Qiymət), Place (Paylama/kanal), Promotion (Kommunikasiya) – klassik çərçivədir. Xidmət bizneslərində 7P-yə genişlənir: People (İnsanlar), Process (Proses), Physical Evidence (Fiziki sübut). Müasir rəqəmsal marketing reallığında bu P-lər hələ də işləyir; sadəcə, kanallar və ölçmə qabiliyyətimiz çox daha dəqiqdir.

Marketinq strategiyası

Strategiya təsadüfi kampaniyaların əvəzinə, məqsəd → ölçmə → icra ardıcıllığında planlı hərəkəti təmin edir. Gəlin, mərhələlərlə baxaq.

Tələbatın müəyyən edilməsi (insight & problem-solution fit)

İlk sual: Müştəri nə istəyir və nəyə görə istəyir? İstifadəçi sorğuları, analitika, satış komandası ilə müsahibələr və sosial dinləmə bu mərhələdə əsas mənbələrdir. Məhsul/xidmət problem-solution fit qazanmadan ağır büdcələrlə reklam səmərə vermir.

Hədəf auditoriyanın seçilməsi (ICP, persona)

İdeal Müştəri Profili (ICP) və persona yaratmadan mesajı dartıb uzatmaq nəticə vermir. B2B-də ICP – şirkətin ölçüsü, sahəsi, qərarverənin rolu; B2C-də demoqrafiya, maraqlar, davranış. Mesaj, dizayn, kanal və hətta saytların hazırlanması (UX/UI) bu təsvirə görə formalaşmalıdır.

Rəqiblərin təhlili (SWOT/TOWS, mövqe tutma)

Rəqiblərin güclü-zəif tərəfləri, bazarın boşluqları, qiymət və təkliflər öyrənilməlidir. Mövqe tutma (positioning) cümləsi qısa və konkret olmalıdır: “Biz [hədəf auditoriya] üçün [kateqoriya] daxilində [fərqləndirici fayda] təqdim edirik.” Bu cümlə bütün kommunikasiya və rəqəmsal marketing aktivlərinin “şimal ulduzu”dur.

Qiymət siyasətinin formalaşdırılması (value-based vs cost-plus)

Cost‑plus – maya dəyərinə üzərmə faiz. Value‑based – müştərinin qavradığı dəyərə əsaslanan qiymət. Xüsusən xidmətlərdə (məsələn, SEO xidməti, SEM, SMM) dəyər əsaslı qiymət, nəticə və ekspertizaya görə dəyişə bilər. Qiymət testləri (A/B) və paketləşdirmə (tiered pricing) optimal nöqtəni tapmağa kömək edir.

Marketinq yönümlü təklifin hazırlanması (dəyər təklifi, fərqləndirmə)

Təklifdə nəticə, riskin azaldılması (zəmanət, sınaq müddəti), sosial sübut (referans, case, reylər) aydın görünməlidir. Veb saytda bu elementlər üst qatda (above the fold) yer almalıdır. Burada qrafik dizayner dəstəyinin rolu böyükdür – vizual kimlik və mesajın eyni ritmdə işləməsi dönüşümə birbaşa təsir edir.

Məhsul və xidmət təklifinin formalaşdırılması

Məhsul/xidmət uğuru yalnız ideyadan asılı deyil; davamlı dəyər yaratmaq sistemi qurmaq lazımdır.

Uğur amilləri: keyfiyyət, paketləmə, servis, zəmanət

Müştərilərin məmnuniyyətini və uzunmüddətli tərəfdaşlığı təmin edən dörd əsas uğur amili aşağıdakılardır: Keyfiyyət, Paketləmə, Servis və Zəmanət

Keyfiyyət: Etibarlı Və Dəyər Yaradan Həll

Keyfiyyət təklif olunan həllin sadəcə işləməsi deyil, həm də etibarlılığı və dəyər yaratması deməkdir. Əsas məqsəd problemi sabit və kökündən həll edən, təkrarlanan nasazlıqların qarşısını alan bir sistem qurmaqdır. Təqdim edilən həll mütləq şəkildə müştərinin gözləntilərini tam doğrultmalı və daha da əhəmiyyətlisi, onun biznes məqsədlərinə (məsələn, gəlirliliyin artması, xərclərin azalması və ya səmərəliliyin yüksəlməsi) birbaşa müsbət təsir göstərməlidir. Bu yanaşma, “Qurduq və getdik” deyil, daimi təkmilləşdirməyə əsaslanır.

Paketləmə: Aydınlıq Və Şəffaflıq

Paketləmə amili təklifin müştəri üçün asan başa düşülən və şəffaf olmasını təmin edir. Xidmət paketlərinin (“Basic“, “Premium” və s.) aydın adları və dəqiq sərhədləri olmalıdır; nəyin daxil olub, nəyin olmadığı birmənalı şəkildə müəyyən edilməlidir. Bu aydınlıq həmçinin müştərinin ödəniş qarşılığında konkret olaraq nə alacağını göstərən ətraflı “Deliverable” (Çatdırıla Bilən) siyahısı ilə dəstəklənməlidir. Ən vacibi isə SLA (Service Level Agreement) vasitəsilə xidmətin keyfiyyəti, cavab müddətləri və sistemin işlək vəziyyətdə olma öhdəliyi hüquqi olaraq rəsmiləşdirilir.

Servis: Sürətli Reaksiya Və Proaktiv Ünsiyyət

Servis təkcə müştəri dəstəyi deyil, həm də bütün əməkdaşlıq boyu sürət, etibarlılıq və şəffaflıq vədidir. Bu amil xüsusilə satışdan sonra problemlər yarandığı zaman operativ reaksiyanın sürətini əhatə edir. SLA-da göstərilən cavab müddətlərinə ciddi riayət etmək vacibdir. Bundan əlavə, servis müştəri ilə ünsiyyətdə şəffaf olmalıdır; işin gedişatı, yaranan çətinliklər və onların həlli yolları barədə müntəzəm və açıq məlumat verilməlidir. İdealda, bu yanaşma proaktiv olmalı, yəni mümkün problemlər haqqında müştəridən əvvəl məlumatlı olub, onların yaranmasının qarşısını almaq üçün tədbirlər görməlidir.

Zəmanət: Riskin Paylaşılması Və Etibar

Zəmanət amili müştəriyə böyük bir etibar mesajı verir və riskin qarşılıqlı paylaşılmasını təmin edir. Əgər təklif edilən həll müəyyən edilmiş KPI-lara (Key Performance Indicator) və ya gözlənilən biznes nəticələrinə çatmazsa, müştərinin itkisini minimallaşdıran mexanizmlər işə düşür. Bu, ya ödənişin bir hissəsinin geri qaytarılması, ya da əlavə pulsuz xidmətin (məsələn, bir ay əlavə dəstək və ya konsaltinq) təmin edilməsi ilə həyata keçirilə bilər. Hətta bəzi hallarda, müəyyən müddət ərzində tam “Pul Geri Zəmanəti” təklif etmək, müştərinin etibarını gücləndirən ən güclü vasitədir.

4P → 7P: İnsanlar, proses, fiziki sübut

Xidmət biznesində İnsanlar (komandanın bacarıqları), Proses (iş axını, mərhələlər, hesabat) və Fiziki sübut (portfoliosu, sertifikatlar, müqavilə/brief nümunələri) alıcının qərarında həlledici rol oynayır. Bu sübutları veb-də görünən etmək üçün saytların hazırlanması mərhələsində xüsusi bloklar ayrılmalıdır.

Marketinqin funksiyaları

Marketinqin üç əsas funksiyası – analitik, yaradıcı və operativ – sinxron işləyəndə nəticə gəlir.

Analitika: Rəqəmsal Marketinqin Təməli

Marketing fəaliyyətlərində bazar tədqiqatı, rəqib analizi, auditoriya araşdırması və satış ölçmə mexanizmləri (GA4, CRM) olmadan ayrılan büdcənin israf olması qaçılmazdır. Analitika həm SEO xidməti və SEM kampaniyalarında, həm də SMM kontentinin optimizasiyasında təməl rol oynayır. Bu amillər təxmini fəaliyyətlərdən real, nəticəyönümlü strategiyaya keçidin əsasını təşkil edir.

Yaradıcı funksiya (brendinq, qrafik dizayn, mesajlaşma)

Yaradıcı konsept sadəcə bəzək deyil, brendin bazar səs-küyü içində fərqlənməsini təmin edən və müştərinin hərəkətlərinə (dönüşümə) birbaşa təsir edən əsas hərəkətverici qüvvədir. O, markanın bütün kommunikasiyasını birləşdirən “böyük ideya”dır.

Rəqəmsal dövrdə auditoriya gündə yüzlərlə mesaja məruz qalır. Bu cür informasiya selində, bir markanın yadda qalması yalnız unikal yaradıcı konsept sayəsində mümkündür. Konsept, markanın əsas dəyərini, ruhunu və hədəf auditoriyaya olan vədini bir bütöv və emosional məlumata çevirir. Bu, sadəcə məhsul haqqında danışmaq deyil, müştərinin həyatına necə toxunacağınızı göstərən fəlsəfədir.

Yaradıcı konsept bütün vizual və məzmun elementlərini bir-birinə bağlayır və onlar qrafik dizayner və kontent komandasının birgə əməyi ilə formalaşır:

• Loqo və Vizual Sistem: Bunlar brendin “üzü”dür. Düşünülmüş bir loqo və ona uyğun rəng palitrası, şriftlər və qrafik elementlər dəstəsi (vizual sistem) mesajın alt-şüur səviyyəsində qəbul edilməsini sürətləndirir.
• Foto/Video Kontenti: Keyfiyyətli, konseptə uyğun vizual materiallar mesajı emosional səviyyədə çatdırır və auditoriya ilə dərin əlaqə qurur.
• UX Mikrocopy (İstifadəçi Təcrübəsi Mətnləri): Bu, saytda və ya tətbiqdə istifadə olunan kiçik, lakin kritik mətn hissələridir (məsələn, “Sifariş et,” “Daha ətraflı,” səhv mesajları). Kontent komandası tərəfindən konseptə uyğun hazırlanan bu mikrocopy-lər hərəkətə keçməyi asanlaşdırır və istifadəçidə etibar hissi yaradır.

Fərqli və cəsarətli bir konsept rəqiblərinizdən fərqli olaraq müştərinin yaddaşında iz buraxır. Bu, uzunmüddətli brend dəyərini formalaşdırır və müştərinin növbəti dəfə seçim etmə şansını artırır.

Operativ funksiya (kanal seçimi, media plan, satış dəstəyi)

Kanal seçimi (ATL/BTL/TTL), media planlama, günlük optimizasiya, satış komandasına materiallar (presentasiya, one-pager, case) – bunlar operativ funksiyaya daxildir. Rəqəmsalda isə bu, rəqəmsal marketinq alətləri vasitəsilə icra olunur.

Rəqəmsal marketing

Rəqəmsal sferada bütün 7P daha ölçülə bilən və təkrar test edilə bilən hala gəlir. Axtarış, sosial media, e‑poçt, məzmun və reklam vahid funnel kimi işləməlidir.

Rəqəmsal marketinq nədir?

Daha geniş izah, xidmət modelimiz, KPI-lər və proses üçün ayrıca səhifəmizə keçid edin: rəqəmsal marketinq nədir sualının cavabını, real case-lərlə birlikdə orada toplamışıq.

SEO xidməti, SEM, SMM, e‑poçt, kontent

• SEO xidməti: Orqanik görünürlük və dayanıqlı trafik üçün texniki, on‑page və off‑page optimizasiya.
• SEM: Ödənişli axtarış/displey kampaniyaları ilə sürətli, niyyətə yaxın trafik; SEO ilə birlikdə SERP-də maksimum pay.
• SMM / SMM nədir: Sosial şəbəkələrdə brendin səsi, icma və performans reklamları; UGC və mikro‑influencer sinerjisi.
• E‑poçt: Lifecycle axınları (welcome, nurture, win‑back), seqmentasiya və personalizasiya.
• Kontent: Blog, case, video, e‑book və mikrocopy ilə funnelin hər mərhələsinə dəstək.

Praktik nümunələr və tez-tez edilən səhvlər

Ən yaxşı marketing belə, yanlış proseslə effektini itirir. Gəlin, real praktikadan çıxan nümunələrə baxaq.

Səhvlər: tədqiqat olmadan büdcə xərcləmək, ölçməmək, tək kanala güvənmək

• Tədqiqat olmadan kampaniya: Açar söz niyyəti araşdırılmadan başlayan SEM kampaniyaları yüksək CPC və aşağı CVR yaradır.
• Ölçməsiz icra: GTM/GA4 qurulmadan reklam xərci “qaranlıq”da qalır; SEO xidməti nəticələri düzgün attributsiya olunmur.
• Tək kanal riski: Təkcə SMM-ə güvənmək və ya yalnız SEO-ya bağlanmaq dalğalanmaları artırır.

Nəticə və növbəti addımlar

Marketinq nədir sualının cavabı, qısaca: müştəri üçün dəyər yaratmaq və bu dəyəri məlumat əsaslı, çoxkanallı strategiya ilə çatdırmaqdır. Brendinizə praktiki tətbiq üçün:

1. Qısa audit: veb/analitika/kanalların hazırkı vəziyyəti;
2. Strategiya: hədəf auditoriya, dəyər təklifi, 4P/7P xəritəsi;
3. İcra: rəqəmsal marketing – SEO xidməti, SEM, SMM, e‑poçt və kontent;
4. Ölçmə & optimizasiya: GTM/GA4, dashboard, A/B testlər.

FAQ | Tez-tez verilən suallar